Gazi Osman Paşa
“Plevne Müdafaasıyla Şöhret Kazanan Osmanlı Kumandanı ve Müşiri”
GAZİ OSMAN PAŞA
Dünya askerlik tarihinde, savunma savaşına yeni prensipler getiren, XIX. asırda yetişmiş bir savaş dâhisi, büyük Türk askeri Gazi Osman Paşa, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’nda (Rumi 1293) 145 günlük Plevne savunmasını komuta etmiş, direnişiyle askerlik tarihine geçmiş, türkülere ve marşlara konu olmuş, müdafaa hattı stratejileriyle, esir bulunduğu dönemde Rus Çarı’ndan bile saygı görmüş, dönemin tüm askerleri tarafından örnek alınan ünlü Türk komutanıdır.
Tokat’ta doğmuştur. Asıl adı Osman Nuri’dir. Babası, İstanbul kereste gümrüğünde kâtip Mehmet Efendi; annesi, Şâkire Hatun’dur. Ailenin tek erkek çocuğu olan Osman Nuri, henüz yedi sekiz yaşlarında iken İstanbul’a, babasının yanına gitmiştir. Sırasıyla, Beşiktaş Askeri Rüştiyesi‘nde (Ortaokul) daha sonra Askeri İdadi’de (lise) okumuştur. 1853 yılında Mekteb-i Harbiye’yi (Harp Okulu) ikincilikle bitirmiştir. Kırım Savaşı’nın çıkması üzerine Tuna cephesine gönderilmiştir. Burada dört yıl kalmış, önce teğmen; savaş sonunda ise yüzbaşı olmuştur. 1859’da nüfus sayımı ve kadastro usulüne uygun harita çizilmesinin gündeme gelmesi üzerine, Bursa’ya askeri temsilci olarak tayin edilmiş ve iki yıl bu görevde kalmıştır. 1861’de Cebel-i Lübnan’da (Suriye) çıkan ayaklanmayı; daha sonra 1866’da Girit’te çıkan Rum isyanını bastırmak için görevlendirilmiş ve burada miralaylığa (albay) yükselmiştir. 1868’de Yemen’deki başarıları ile mirliva (tuğgeneral) olmuştur. 1871’de Rumeli ordu merkezi olan Manastır’da görev yapmıştır. 1873’te Yenipazar’da tümen komutanlığına getirilmiş ve burada ferik (korgeneral) olmuştur. Daha sonra Arnavutluk’ta bulunan İşkodra Komutanlığına ve sırasıyla Bosna, Niş ve Vidin Komutanlığına getirilmiştir. Sırpların 2 Temmuz 1876’da Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesi üzerine, Rus generallerinin kumanda ettiği Sırp ordusunu bozguna uğratmış ve kendisine müşirlik (mareşal) rütbesi verilmiştir.
Gazi Osman Paşa’yı bütün dünyaya tanıtan 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’nda (93 Harbi) Plevne’de* göstermiş olduğu savunma ve kahramanlıklarıdır. Bu savaş sonunda “Gazi” unvanı alan Osman Paşa’yı, Rus Çarı büyük bir hürmet içinde karşılamış, kılıcını kendisine teslim etmiş, kahramanlığını takdir amacıyla Osman Paşa’ya “Çifte Kartal Nişanı” vermiştir..
14 Mart 1878’de Hassa Ordusu Müşirliğine, 5 Kasım 1878 ‘de Mâbeyn Müşirliğine getirilmiş, askeri şahsiyeti yanında siyasette ve saray bürokrasisinde de etkili olan Gazi Osman Paşa ölünceye kadar bu vazifede kalmıştır.
İyi derecede Arapça, biraz da Farsça ve Fransızca bilen Gazi Osman Paşa’nın, Fatma Zâtıgül Hanım’la yaptığı evlilikten Nureddin, Kemaleddin, Cemaleddin ve Hüseyin Abdülkadir adında dört çocuğu olmuştur. Sultan II. Abdülhamit, kendisini çok takdir ettiği için iki kızını Gazi Osman Paşa’nın iki oğluyla evlendirmiştir.
Gazi Osman Paşa, 4-5 Nisan 1900 Cuma gecesi 68 yaşında iken vefat etmiştir ve Fatih Sultan Mehmed Türbesi yanına defnedilmiştir.
*Plevne, günümüzde Bulgaristan’ın kuzeyinde yer almaktadır.
PLEVNE MARŞI
Tuna Nehri akmam diyor,
Etrafımı yıkmam diyor,
Şanı büyük Osman Paşa,
Plevne´den çıkmam diyor.
Düşman Tuna´yı atladı,
Karakolları yokladı,
Osman Paşa´nın kolunda,
Beş bin top birden patladı.
Tuna Nehri akar gider,
Etrafını yıkar gider,
Şanı büyük Osman Paşa,
Düşmanları kırar gider.
Kılıcımı vurdun taşa,
Taş yarıldı baştan başa,
Namı büyük Osman Paşa,
Askerinle binler yaşa.
PLEVNE SAVUNMASI
Plevne savunması, 1877 – 78 Osmanlı – Rus Savaşı’nda, Gazi Osman Paşa komutasındaki Türk ordusunun yaptığı, askerlik tarihinin en büyük ve şanlı savunmalarından biridir. Aldığı emir üzerine, hızlı bir şekilde Plevne’ye gelen Vidin Komutanı Osman Paşa, coğrafi açıdan savunmaya elverişsiz olan Plevne’nin etrafına siperler kazdırmış, kuvvetçe çok üstün olan Rusları, farklı zamanlarda üç defa yenmiştir.* Aradan aylar geçmesine, hiçbir yerden yardım gelmemesine rağmen, savunmadan bir an şaşmamış, yapılan teslim olma tekliflerinin hepsini reddetmiştir. Rusların Plevne’yi savaşarak alamayacağını anlaması ve şehri her yönden kuşatması, Plevne’de, yiyecek ve mühimmat sıkıntısının başlamasına sebep olmuştur. Bunun üzerine huruç harekâtı ile kuşatmayı yarma kararı alan Osman Paşa ve askerleri, 10 Aralık 1877 tarihinde Vid suyunu geçerek düşman kuvvetlerine saldırmıştır. Süngü süngüye yapılan bu harekâtta, pek çok Türk askeri şehit olmuştur. Osman Paşa ise bir şarapnel parçasıyla yaralanmış ve esir düşmüştür.
Türk tarihinde şanlı bir destan yazan Osman Paşa, taraflı tarafsız herkesin takdirini kazanmış, Plevne’de gösterdiği üstün başarıdan dolayı “Gazilik” unvanını almıştır. Ulu Önder Mustafa Kemal ATATÜRK, Sofya’da askeri ateşe iken, ondan övgüyle söz etmiş ve Gazi Osman Paşa’nın örnek alınması gereken bir komutan olduğunu belirtmiştir.
Plevne ve kahramanlarına duyulan hayranlık, halk nezdinde de yer bulmuş ve Plevne Marşı, o tarihten bugüne kadar coşku ve gururla söylenmiştir. Hangi dilde olursa olsun, o günün gazetelerinden birisini alıp sayfalarını çevirenler, Plevne ve Gazi Osman Paşa’yı karşılarında bulur. Bu iki isim, sadece gazetelere değil, nice dilde, nice kitap, şiir ve marşlara konu olmuştur.
Plevne ve Gazi Osman Paşa isimleri, hatıraları yaşasın diye, birçok kasaba, semt ve okula verilmiştir. Bu okullardan biri de bizim okulumuzdur.
*8-20 Temmuz 1877: I. Plevne Zaferi
30 Temmuz 1877: II. Plevne Zaferi
11 Eylül 1877:III. Plevne Zaferi
13 Eylül- 10 Aralık 1877: Plevne’nin kuşatılması ve düşmesi